گذری بر رسومات عید در فریدن و بخصوص در دهستان اسکندری
امروزه برخی رسوم سنتی و کهن ما به خصوص در شهرها، به فراموشی سپرده شده اند، اما تعدادی از روستاها هنوز هم به بخش اعظمی از این
آداب و رسوم پایبند هستند که روستاهای فریدن از آن دسته اند.
هنوز هم اینگونه مناسبت ها برایمان جذاب هستند ولی هر سالی که از عمرمان سپری می شود به علت ماشینی شدن زندگی و مهمتر از همه جایگزین شدن بعضی فرهنگ ها و آداب و رسوم غیر خودی و تقلیدی از بیگانگان از شدت آن حال وهوا و شور و شوق وصف ناپذیر دوران کودکی و نوجوانی در این مناسبت ها هم کاسته می شود.
از سویی معصومیت کودکانه به عنوان مهمترین عامل در ایجاد شور و شوق به مناسبت فرا رسیدن اینگونه مناسبت ها در میان کودکان و نوجوانان است چرا که کودکان در دنیای ساده و به دور از هرگونه دو رنگی و ریا روزگار سپری می کنند و به این مراسم ها و مناسبت ها فقط از جنبه ی عاطفی آن می نگرند.
1- مراسم چهار شنبه سوری
مراسم چهارشنبه آخر سال در فریدن و اسکندری به این شکل برگزار می شود که در غروب سه شنبه آخر سال مردم مقداری هیزم جمع کرده و در محله ها و کوچه ها کپه های آتش روشن می کنند و به شادی مشغول می شوند و از روی آتش می پرند و در این هنگام اشعاری نیز می خوانند: "غم برو شادی بیا/محنت برو شادی بیا" و یا خطاب به آتش می گویند: "زردی من از تو/ سرخی تو از من".
2- فالگوش ایستادن
فالگوش
ایستادن نیز از دیگر رسوم شب چهارشنبه سوری در فریدن بو ده و کم و بیش هست
که در این
شب حاجت مندان به خصوص دختران دم بخت به شکل ناشناس و پوشیده به سر کوچه یا
درب خانه همسایه ها رفته و به صحبت های عابران گوش می دهند و اولین سخن
اولین فرد را به نیت خود تعبیر می کنند که اگر خیر باشد به معنی این است
که شخص
به حاجت خود می رسد.این رسم دیگر بندرت دیده می شود
3- کوزه شکستن
این هم یکی از مراسماتی بود که یادم هست در روستای اسکندری برگزار میشد و اکنون فراموش شده است که علت و انگیزه این کار را باید از بزرگترها پرسید. ولی فکر می کنم باور و عقیده بر این بوده است که با این کار بلا از اهالی خانه دور می شود.
4- رنگ کردن تخم مرغ
ا ز دیگر مراسم قبل از تحویل سال نو در فریدن و اسکندری رفتن به سر مزار رفتگان در روز پنج شنبه آخر سال، آشتی کنان بین افرادی که از هم کدورت دارند، خانه تکانی، و رنگ کردن تخم مرغ برای روز عید است.یادش بخیر اون روزهایی که مادر ها و مادر بزرگ ها از یک ماه مونده به عید هر موقع پیاز پوست می کندند پوست پیازها رو نگه می داشتند تا شب عید تخم مرغ رنگ کنند! آخه اون موقع هیچ وسیله دیگری برای رنگ کردن نبود نه از آبرنگ و مداد رنگی و نه از سایر چیز ها خبری بود. یه پوست پیاز بود و تخم مرغ محلی!
5-شال سالاماق یا شال انداختن
یکی از مراسمات خاطره انگیز برای من همین رسم بوده که در شب عید انجام می شد جوانان و بچه های روستا یک پارچه مانند چادر یا شال در اختیار می گرفتند و از دریچه(پاجا ) و در و پنجره به داخل خانه آویزان میکردندو صاحبخانه یک هدیه ایی به دستمال آن می بست.
یادمه چندین نفر بصورت دسته جمعی به پشت بام یکی از همسایگان رفتیم که زن همسایه شیر آب را باز کرد که با شیلنگ روی ما بپاشد ولی پاشیدن آب همان و شکستن لامپ ایوان همان . در ادامه فرار بچه ها و دنبال کردن همسایه بسیار خنده دار بود که تا چندین روز نقل محافلمان بود.
اینم یادم نمیره یه سال هم رفتم برا شال سالاماق طرف به شالم پیاز بست اون موقع کلی شوکه شدم،اما عجب خاطره ای بود
6-سفید کردن منازل
یادش بخیر قدیما چه آداب و رسوم جالب و پر معنایی وجود داشت دهها روز مانده به عید نوروز هرکس به نوعی خودش را آماده نوروز و فرا رسیدن بهار می کردند.شاید کمتر کسی بود که خونه اش را با گچ صنعتی و یا رنگ سفید بازسازی میکرد یعنی اصلا این مصالح وجود نداشتند ولی بیشتر مردم جهت سفید کردن منازل خود روی به بیابان می گذاشتند و بدنبال گل سفید که در بعضی جاهای اطراف روستا موجود بود می گشتند.و خونه ها را با آن آماده پذیرایی از مهمانان نوروزی می کردند.ولی الان به دلیل پیشرفت های علمی و اقتصادی دیگر از آن خانه سفید کردن ها خبری نیست
7-عید دیدنی
بعد از تحویل سال نو رسم عید دیدنی نیز از رسوم بسیار نیکوی مردم فریدن و اسکندری وهمه جای ایران است، به این شکل که ابتدا کوچکترها به دیدن بزرگترها می روند و از آنها عیدی می گیرند که این عیدی می تواند پول و یا چیزهای دیگر باشد. برای مثال در برخی مناطق بزرگترها یا تخم مرغ رنگ شده را به عنوان عیدی به کوچکترها می دهند.
8- عیدی بردن برای دختران و خواهران(پای آپارماق)
در روز قبل از عید و حتی شب چله هدایایی خریداری شده واین هدیه را و یا روغن و قند و جوراب و برنج و تاید و ... در سینی بزرگی قرار می دادند و روی آن را با پارچه های رنگی تزیین و به خانه فرزندان دختر می فرستادند. همچنین برادرن برای خواهران خود و یا برخی خانواده ها برای برخی همسایه ها نیز بهمین صورت هدیه می بردند.امروزه بیشتر پول و یا یک هدیه مانند پتو یا سایر وسایل زندگی برای ان رسم اختصاص می دهند که چندان جالب نیست.
سبزه کاشتن تقریبا دوهفته مانده به عید نوروز آغاز می شود که یکی از هفت سین سفره های عید می باشد اما علاوه بر آن سبزهایی نیز برای درگذشتگان و مردگان درست می کنند تا در آخرین پنج شنبه و یا روز عید بر سر قبر عزیزانشان ببرند و قبل از آمدن سال نو با پخش نذورات و غبارروبی یاد و خاطر گذشتان را با ذکر فاتحه و قرآن خواندن زنده نگه دارند و در پایان آخرین پنج شنبه سال هر قبری را نگاه کنی به سبزه ای آراسته است و این سنت هنوز هم ادامه دارد.
در زمان حاضر فقط نشانه های معدودی از این آداب و رسوم باقی مانده اند و اگر نبودند پیرمردان و پیرزنان در بعضی خانواده های پایبند به سنت های فرهنگی به ویژه در روستاها ، همه ی این یادگارهای ارزشمند گذشتگان در این خطه فراموش می شدند.
منبع:پدربزرگ ها و مادر بزرگهای اسکندری